Procedury i środki zapewniające pierwszą pomoc w momencie, gdy dojdzie do wypadku podczas wykonywania obowiązków zawodowych, to podstawa bezpieczeństwa pracowników na co dzień. Gdy w danym zakładzie pracy występuje ryzyko kontaktu ze szkodliwymi substancjami, które mogą powodować poparzenia skóry i inne groźne konsekwencje zdrowotne, normy wymagają od firm zamontowania awaryjnych pryszniców bezpieczeństwa. Aby te urządzenia przyniosły jednak pożytek, a nie szkodę, strumień wody płynącej z natrysku musi być letni. Co to oznacza i jak o to zadbać?
Letnia woda – jak określają normy – to woda o temperaturze pomiędzy 15,5 a 37,7 stopnia Celsjusza. Trzeba przyznać, że jest to dość szeroki przedział, dlatego zawsze należy uwzględnić inne czynniki, takie jak wysokość temperatury panującej w pomieszczeniu (lub na zewnątrz, jeśli natrysk awaryjny nie znajduje się w budynku), rodzaj substancji, z jakimi styczność ma pracownik, a także rodzaj wysiłku fizycznego wykonywanego w momencie, w którym pracownik doznał urazu. Temperatura wody jest bardzo istotna, ponieważ poszkodowany zazwyczaj korzysta z natrysku awaryjnego przez co najmniej 15 minut – jeśli strumień wody będzie zbyt gorący, może to prowadzić do oparzeń, z kolei jeśli będzie zbyt zimny, może wywołać szok termiczny i doprowadzić do wychłodzenia organizmu. Pracownikowi trudniej będzie wytrwać pod prysznicem tak długo, jeśli będzie czuł duży dyskomfort. Dlatego najbardziej optymalna temperatura to temperatura pomiędzy 26,5 a 32,2 stopnia Celsjusza. I w taki zakres należy celować.
Dwie najważniejsze normy wyznaczające standardy bezpieczeństwa dla natrysków awaryjnych oraz oczomyjek to amerykańska norma ANSI oraz unijna norma EN15154.
Amerykańska norma ANSI (Z358.1-2014)
To najpopularniejsza norma na świecie, dlatego właśnie ona jest podstawą tego artykułu. Norma ANSI reguluje parametry wody (m.in. ciśnienie czy temperaturę) oraz wiele innych aspektów dotyczących reagowania na wypadki przy pracy. Jednocześnie jest to najsurowsza ze wszystkich obowiązujących regulacji w tej kwestii.
Unijna norma EN15154 + dodatek A1 i A2
Choć jest to norma obowiązująca na terenie Unii Europejskiej, to wiele państw spoza tej wspólnoty korzysta z podobnych ustaleń prawnych. Choć przepisy unijne nieco różnią się od przepisów amerykańskich, to mają one wiele cech wspólnych – przede wszystkim w obu przypadkach priorytetem jest bezpieczeństwo i zdrowie pracowników.
Koszty to bardzo istotna sprawa z perspektywy działalności firmy, pamiętajmy jednak, by nie okazały się ważniejsze niż kwestie bezpieczeństwa pracowników. Jeśli musimy liczyć się z budżetem, znajdźmy najbardziej optymalne rozwiązanie, które wiąże się ze stosunkowo niskimi kosztami, ale nie rezygnujmy z takich rozwiązań całkowicie – nie oszczędzajmy na zdrowiu i życiu ludzi.
Koszty dotyczące budowy i eksploatacji natrysku awaryjnego mogą zależeć od różnych czynników. Jednym z nich jest wybór dotyczący rozwiązań konstrukcyjnych – jeśli zdecydujemy się na termostatyczne zawory mieszające, musimy liczyć się z wyższym kosztem. Większe i inwestycje konieczne są również w sytuacji, gdy urządzenie ma zostać ulokowane w miejscu, w którym panują ekstremalne warunki pogodowe. Z kolei tańsze będą przepływowe ogrzewacze bezzbiornikowe, sprawdzające się nawet przy bardzo niskiej temperaturze otoczenia.
Koszty eksploatacji również zależą od wybranego rozwiązania. Jednym z tańszych wyborów będą ogrzewacze bezzbiornikowe. Co prawda w momencie uruchomienia urządzenia zużywają sporo energii, ale w porównaniu do grzałek zanurzeniowych pracujących w chłodniejszym klimacie przez cały rok w podsumowaniu i tak okażą się znacznie bardziej opłacalne. Koszty można znacząco zredukować też dzięki właściwej izolacji układu, co pomoże uniknąć strat ciepła, w momencie gdy urządzenie znajduje się w trybie czuwania.
Do pryszniców awaryjnych oraz myjek to twarzy i oczu można podłączyć niskociśnieniowe jednostki grzewcze. To doskonały sposób na podgrzanie do odpowiedniej temperatury wody używanej do oczyszczania ciała po kontakcie ze szkodliwymi substancjami. Ogromną zaletą takiego rozwiązania jest niewielki rozmiar jednostek. Ta kategoria obejmuje zarówno podgrzewane zbiorniki, jak i podgrzewacze bez zbiornikowe, czyli takie, które mieszają dostarczoną gorącą wodą z zimną wodą pobieraną z infrastruktury wodociągowej zakładu pracy. Metoda sprawdza się szczególnie w miejscach, w których panuje dość niska temperatura otoczenia.
Ogrzewanie elektryczne to bardzo popularna metoda podgrzewania do stałej letniej temperatury wody używanej w awaryjnych natrysk bezpieczeństwa. Działa to bardzo podobnie jak ogrzewanie w domach – a więc energia elektryczna ogrzewa wodę w zbiorniku (jego pojemność zależy od naszych potrzeb). Mieszanie gorącej i zimnej wody w zbiorniku daje gwarancję, że strumień płynący z głowicy po uruchomieniu natrysku będzie miał letnią temperaturę.
Ogrzewanie zbiornika wodnego parą działa bardzo podobnie jak ogrzewanie elektryczne, jednak zamiast energii elektrycznej wykorzystywana jest para z infrastruktury do ogrzewania wody. Następnie gorąca woda jest mieszane z zimną do otrzymania temperatury wymaganej przez normy dotyczące awaryjnych pryszniców bezpieczeństwa.
Taka instalacja to tak naprawdę scentralizowany system ogrzewania. Tego rodzaju system korzysta zarówno z ciepłej wody – a więc wody podgrzanej przez zbiornik (na przykład elektrycznie czy parowo) – za pomocą zaworu mieszającego. Rury transportują wodę do pryszniców i myjek do oczu przez cały czas działania natrysku – a więc tak długo, jak jest potrzebna, do głowicy prysznica dociera woda o odpowiedniej temperaturze.
Coraz popularniejsze panele słoneczne mogą być wykorzystywane do utrzymywania optymalnej temperatury wody w awaryjnych prysznicach bezpieczeństwa. Co prawda nie sprawdzają się one w każdej sytuacji (i nie w każdym klimacie), a obecnie nie jest to bardzo powszechne rozwiązanie zakładach pracy, ta metoda ma jednak na tyle duży potencjał, że należy spodziewać się popularyzacji wykorzystywania fotowoltaiki do ogrzewania wody w natryskach bezpieczeństwa ulokowanych w zakładach pracy.
Natryski zbiornikowe to najlepsze rozwiązanie w każdym miejscu, w którym nie ma dostępu do bieżącej wody. Sprawdzają się także wtedy, gdy ciśnienie nie zawsze jest odpowiednie i istnieje ryzyko problemów w dostarczeniu wody. Takie zbiorniki z wodą są właściwie izolowane od otoczenia, by nie traciły lub nie zwiększały temperatury wody, a w razie potrzeby są również chłodzone lub ogrzewane i zabezpieczone przed zamarzaniem. Pozwala to na zachowanie stałej temperatury wody w każdej sytuacji.
Awaryjne natryski bezpieczeństwa to pierwsza pomoc w sytuacjach, gdy pracownik firmy ma kontakt z niebezpiecznymi substancjami. Oczyszczenie skóry z pozostałości chemikaliów to najważniejsze zadanie w pierwszych minutach po wypadku, dlatego normy bezpieczeństwa tak precyzyjnie regulują odległość pryszniców bezpieczeństwa od stanowisk pracy, ciśnienie i temperaturę wody oraz czas korzystania z awaryjnych pryszniców. By zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i komfort, należy zadbać o właściwą temperaturę wody. Dzięki różnym wariantom urządzenia i wielu sposobom na utrzymanie letniej temperatury wody można zoptymalizować rozwiązania i ich koszty, tak by znaleźć najlepsze wariant dla danej firmy.
