Pleśniawki jamy ustnej to białe naloty występujące w błonie śluzowej jamy ustnej. Powstają w wyniku rozwoju drożdżaków z rodzaju Candida. Można je zauważyć na języku, podniebieniu, dziąsłach, a także wewnętrznej stronie policzków. Są one częstą chorobą małych dzieci oraz niemowląt. Wyglądem przypominają resztki mleka bądź twarożku po karmieniu dziecka. Leczenie pleśniawek u tej grupy wiekowej opiera się na stosowaniu preparatów przeciwgrzybiczych w postaci płynów i zawiesin do pędzlowania jamy ustnej. Co jest przyczyną rozwoju kandydozy u dzieci i dorosłych? Jakie środki należy stosować, aby wyleczyć tę chorobę?
Pleśniawki na języku są objawem grzybiczego zapalenia jamy ustnej, czyli kandydozy. Drożdżaki z rodzaju Candida są odpowiedzialne za ich powstawanie. Pleśniawki to zwykle niebolesne, miękkie zmiany, które wyglądem przypominają zsiadłe mleko (są białawe bądź żółte). Po ich usunięciu dochodzi do zaczerwienienia błony śluzowej, a nawet jej krwawienia. Dookoła deformacji błona pozostaje nieuszkodzona. Zmiany często powstają w obrębie całej jamy ustnej2.
Afty są uszkodzeniami błony śluzowej jamy ustnej oraz przybierają postać nadżerek lub owrzodzeń. Te niewielkie deformacje (o średnicy 1 mm do 2 cm) zwykle pokrywa biały nalot i otacza rąbek zapalny. Występują na wargach, dnie jamy ustnej oraz wewnętrznej stronie policzków. Czasami dochodzi również do powiększenia węzłów chłonnych1.
Pleśniawki u niemowląt i małych dzieci — czynniki ryzyka
Kandydoza jest chorobą o dużym nasileniu u noworodków. Bardzo często atakuje wcześniaki o małej masie ciała (poniżej 1000 g). Infekcja drożdżakowa (popularnie nazywana pleśniawką) należy do najczęściej występującej postaci grzybicy u niemowląt3. Głównymi czynnikami ryzyka rozwoju kandydozy jamy ustnej u dzieci i noworodków są3:
- leczenie antybiotykami,
- wcześniactwo, a także mała masa urodzeniowa,
- żywienie pozajelitowe,
- cukrzyca,
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
- immunosupresja,
- transmisja okołoporodowa (przenoszona infekcja grzybicza z matki na dziecko),
- martwicze zapalenie jelit3.
Ryzyko infekcji w postaci pleśniawek zwiększa się u osób:
- z zakłóconą odpornością organizmu,
- z cukrzycą,
- chorych na niedoczynność tarczycy,
- cierpiących na niedobory żelaza i kwasu foliowego,
- przyjmujących leki (np. intensywna antybiotykoterapia).
Ponadto zła higiena jamy ustnej oraz źle dopasowane protezy stanowią przyczynę rozwoju grzybicy. Z tego względu należy stosować nić dentystyczną oraz dbać o codzienne szczotkowanie zębów, policzków oraz języka1,2.
Leczenie pleśniawek wymaga przede wszystkim wykorzystywania środków o działaniu przeciwgrzybiczym, podawanych miejscowo oraz leków doustnych. Kuracja trwa zazwyczaj około 7-14 dni. Często oo zakończeniu terapii zalecane jest często przedłużenie leczenia o kolejne 14 dni, w celu zapobiegnięciu nawrotom. Stosuje się np. krem z dodatkiem gentamycyny, żel z mikonazolem lub nystatynę w postaci zawiesiny do pędzlowania. Doustnie podawane są pochodne triazolu: flukonazol, itrakonazol, worikonazol, pozakonazol. Do leczenia można także wdrożyć pochodną imidazolu – ketokonazol2.
Stosowanie środków przeciwgrzybiczych u dzieci, np. workynazolu i echinokandyny, przyczynia się do leczenia pleśniawek i zmniejszenia powikłań. Kuracja z wykorzystaniem flukonazolu, azoli oraz nystatyny minimalizuje ryzyko kolonizacji i infekcji grzybiczej. Podanie flukonazolu jest zalecane w sytuacji, gdy zawodzą inne leki4.
Do domowych sposobów wspomagających leczenie pleśniawek należą:
- stosowanie płukanki z chlorheksydyną,
- wyciągi z kwiatu rumianku, kory dębu, liści szałwii, ziela arniki, kłącza perzu, czy ziela tymianku,
- pędzlowanie zmian roztworem tetraboranu sodu (przeciwwskazany u dzieci),
- ssanie tabletek z chlorchinaldolem np. Chlorchinaldin VP5 o działaniu przeciwgrzybiczym, łagodzącym stany zapalne, hamującym rozwój infekcji.
Podczas kuracji należy pamiętać o zmianie nawyków żywieniowych i ograniczeniu spożywania węglowodanów1,2.
Bibliografia:
1. Nowak M., Górska R., Współczesne poglądy na etiopatogenezę aft nawracających (RAS), Borgis – Nowa Stomatologia 1/2011, 35-38.
2. Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J., Kandydoza jamy ustnej, Gerontologia Polska, tom 14, nr 4, 160-164.
3. Tinoco-Araujo J. E., Araújo D. F., Barbosa P. G., Santos P. S., Medeiros A.M., Inwazyjna kandydoza i objawy jamy ustnej u wcześniaków. Einsteina (Sao Paulo) . 2013;11(1):71-75.
4. Chapman, Rachel L., Prevention and treatment of Candida infections in neonates, Seminars in perinatology 31,1 (2007): 39-46. doi:10.1053/j.semperi.2007.01.006
5. Charakterystyka Produktu Leczniczego Chlorchinaldin VP [dostęp: 03.02.2022].
